صنعت گردشگری کمکی موثر برای تبدیل ترشیز سنتی به ترشیز نوین

anbiyaei4محمدرضا انبیائی از جمله فرزندان دیار ترشیز است که توانسته در کنار تحصیل در رشته مهندسی عمران و مدیریت در مقاطع عالی، با بنیان گذاری مجموعه ای فعال در حوزه ی طراحی، مشاوره و اجرای انواع رویدادهای علمی و تخصصی و برگزاری انواع کنفرانس ها و همایش‎ها در حوزه‏های مختلف، فرهنگ سازی نماید. یکی از دغدغه‏های وی توجه به صنعت گردشگری است. وی دارای تحقیقات خوبی در این حوزه است. با او درباره توانمندی‏های این صنعت در شهرستان‏های ترشیز هم کلام می‏شویم:

 
جناب مهندس در ابتدای مصاحبه اگر ممکن است صنعت گردشگری را به خوانندگان ما معرفی کنید:
صنعت گردشگری گسترده ترین صنعت خدماتی و مهم ترین صنعت اشتغال زا دردنیا محسوب می‏شود. میزان سرمایه گذاری برای ایجاد یک فرصت شغلی در صنعت گردشگری بسیار پائین تر از دیگر صنایع است. اشتغال زایی در این صنعت به سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. درآمد حاصل از صنعت گردشگری در سطح جهان سالانه بیش از 500 میلیارد دلار است. در جهان از طریق این صنعت به طور میانگین در سال برای دو و نیم میلیون نفر شغل ایجاد می‏شود. پیش بینی آن است که سهم اشتغال مستقیم در صنعت توریسم به 13 درصد و در بخش غیر مستقیم به 33 درصد ارتقاء یابد. این صنعت به طور مستقیم در افزایش تولید ناخالص ملی نقش دارد. طبق آمار شورای جهانگردی و مسافرت جهانی از هر 9 کارگر و کارمند در سراسر دنیا یک نفر در صنعت جهانگردی مشغول است.
سابقه صنعت گردشگری در ايران بيش از 75 سال است و اولين ارگان رسمي در اين حوزه نيز با نام اداره جلب سياحان خارجي و تبليغات در سال 1314 زير نظر وزارت داخله وقت (كشور) تأسيس شده است. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در 22 بهمن 57 كليه فعاليت هاي مربوط به گردشگري و جهانگردي در كشور تحت نظر معاونت امور سياحتي و زيارتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي قرار گرفت اما از سال 80 سازمان «ايرانگردي و جهانگردي» مسئول امور گردشگري و جهانگردي در كشور شد. پس از آن نيز در سال 82 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تحت نظر نهاد رياست جمهوري شكل گرفت كه سازماني متمركز براي رسيدگي به اوضاع گردشگري در كشور محسوب مي شد.
در سال 85 نيز سازمان صنايع دستي از وزارت صنايع و معادن جدا شد و سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي وگردشگري شكل گرفت. هر چند افزايش امكانات سخت افزاري مديريتي با انسجام در حوزه گردشگري در سال هاي پس از انقلاب يك رويه مثبت بود اما رويكرد اصلي كشور پس از پيروزي انقلاب اسلامي در حوزه گردشگري را مي توان رويه اي محدود كننده دانست. از دهه 70 صنعت گردشگری به عنوان يكي از بخش‏هاي برنامه توسعه‏اي در ذيل سند چشم انداز قرار گرفت و جايگاه قابل قبولي در اسناد برنامه‏هاي توسعه پيدا كرد، صنعت گردشگری، صنعت نوپایی در کشور است که هنوز در ابتدای کار خود می‌باشد.
بخاطر بسپاریم که گردشگر کسي است که به منظور تفريح، بازديد از نقاط ديدني، معالجه، تجارت، ورزش و زيارت به جایی ديگري سفر کند، مشروط بر اين¬که مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بيشتر نباشد و در فاصله¬اي کمتر از 70 کيلومتر انجام نگيرد. گردشگری به مجموعه فعالیتی اتلاق می‏شود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق می¬افتد، این فرآیند شامل هر فعالیتی از قبیل برنامه¬ریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز می شود. همچنین فعالیتی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام می دهد، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و مهمان را نیز در بر می¬گیرد. در احاديث و روايات معتبر نبوي و ساير معصومين به اهميت و فوايد گردشگري اشاره شده است. پيامبر اسلام (ص) می‏فرمایند: «سفر کنيد تا سالم شويد و روزي يابيد»

وضعیت این صنعت را در ترشیز چگونه ارزیابی می‏کنید؟
سه شهرستان ترشیز در یک دالان باستانی قرار دارند. در نقاط مختلف این ناحیه کهن شاهد وجود انواع سازه‏های تاریخی مربوط به ادوار قبل از تاریخ تاکنون هستیم. آداب و رسوم و آیین‏های مختلف این منطقه قابل توجه هستند. کلیت این منطقه ریشه در اسطوره سرو کاشمر دارد. طبیعت منطقه تلفیقی از کوه و کویر است. آیتم‏های مختلف گردشگری برای این منطقه قابل طرح هستند. ترشیز از نظر ماهیت این صنعت در ابتدای راه است. فقط تاحدی شاهد رونق نسبی گردشگری مذهبی و زیارت در بخش‏های از آن هستیم.
این صنعت بسیار پیچیده است و چند قلب دارد که هرکدام به نوبه خود موجب حیات این صنعت هستند. ترشیز از منظر وجود این قلب‏ها ضعیف است. سیستم حمل و نقل یکی از قلب‏های صنعت گردشگری است. این سیستم خط اتصال بین مقصد، هتل، جاذبه‏ ها و مکان‏ های توریستی محسوب می‏شود. میان پیشرفت سیستم حمل ونقل و رشد صنعت گردشگری رابطه مستقیم برقرار است. وجود راه‏آهن و فرودگاه و دوبانده شدن محورهای بین شهری و ساماندهی و بهسازی راه‏های روستایی برای ترشیز یک ضرورت است. یکی دیگر از حلقه های بسیار مهم هتل و هتلداری است. صنعت میهمانداری که شامل پذیرایی و عرضه موادغذایی و نوشابه به مسافران می‏شود، از نظر اشتغال زایی، تولید و درآمد، بخش بزرگی از صنعت جهانگردی را تشکیل می‏دهد. در این حوزه هم شاهد تغافل‏های فراوان هستیم. کمبود میهمان در ترشیز آزاردهنده است.
صنعت گردشگری ترشیز نیازمند؛ برنامه ریزی و توسعه منابع انسانی است. این صنعت وابسته ترین صنعت جهانی به اطلاعات محسوب می‏شود. بدون داشتن نظام هماهنگ و به هنگام گردش اطلاعات و همراه شدن با تکنولوژی نوین اطلاعات هرگز نمی‏توان در بازار رقابتی حال حاضر باقی ماند. فقدان اطلاعات لازم موجب می¬شود که مسافران فعلی نتوانند سفر مورد انتظارشان را تجربه کنند و به رضایت کامل برسند و توریست های بالقوه (بعدی) نیز به احتمال زیاد جذب بازارهای دیگر خواهند شد. ترشیز در برداشت از صنعت گردشگری هنوز اسیر مدل‏های سنتی است. باید کارگروهی متشکل از متخصصان و ترشیزشناسان اقدام به آمایش سرزمین از منظر صنعت گردشگری نمایند و با تبیین یک نقشه راه افق‏های فراروی این صنعت را مشخص کنند. لازم است در این راه تابع برنامه توسعه و اسناد فرادستی باشند.
واقعیت آن است که؛ طیف گسترده¬ای از حوزه‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی، عمومی و خصوصی، انسانی و مالی وسرمایه‏ای، شهری و روستایی، به طور مستقیم و غیر مستقیم، به صورت فعال یا نیمه فعال، متأثر یا مؤثر در این صنعت هستند. تأثیرات شگرف صنعت گردشگری در کاهش نرخ بیکاری، افزایش سطح درآمد، تأمین منابع انرژی و رونق بازار صنایع دستی قابل تأمل است، طبق آمار موجود و در حال حاضر بیش از 10 میلیون نفر از آن ارتزاق می‏کنند. به ازای ورود هر گردشگر دو تا شش شغل به صورت مستقیم و با احتسابات مشاغل در بخش‏های تولیدی و خدماتی برای هر گردشگر 9 تا 15 شغل ایجاد می‏شود. برای ورود هر گردشگر مؤلفه هایی چون؛ امنیت، ارایه خدمات بهینه، میراث غنی فرهنگی و تاریخی، جاذبه های طبیعی و انواع سوغاتی مورد نیاز است، با فقدان هر یک از این موارد ورود گردشگر با مشکل مواجه می شود.

می‏توانید به بخشی از توانمندی‏ های این صنعت در منطقه اشاره کنید؟
ترشیز با داشتن چشم اندازهای طبیعی و زیبا و بکر و وجود اقلیم های متفاوت آب و هوایی و گونه های متنوع گیاهی و جانوری می تواند تأثیر شگرفی در جذب انواع گردشگران ایفا کند. برای گردشگری از منظرهای مختلف انواع متفاوتی بر شمرده‏اند. در یکی از اصلی‏ترین تقسیم‏ بندی‏ ها شاهد طرح 30 نوع گردشگری هستیم. ترشیز در حداقل 20 مورد دارای توانمندی است. مطابق تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی (W.T.O) فعالیت‏های گردشگری به دسته های؛ توریسم فرهنگی، طبیعی، تجاری، مذهبی و توریسم ورزشی تقسیم می گردند. ترشیز در تمام این موارد دارای توانمندی است.
گردشگری فرهنگی عبارت است از مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان‌هایی که جاذبه‌های فرهنگی دارند. این جابه جایی به قصد کسب اطلاعات و تجارت برای ارضای نیازهای فرهنگی گردشگران انجام می‌شود. طبق آمار سازمان جهانی گردشگری ۳۷ درصد گردشگری با انگیزه فرهنگی انجام می‌شود و این تقاضا در حال افزایش است. رشد گردشگری فرهنگی در ترشیز به عنوان عناصر گردشگری نوین نیازمند التفات بیشتر سیاست گذاران صنعت گردشگری است. از جمله ویژگی‌های گردشگران فرهنگی می‌توان به سطح بالای تحصیلات آنان، بالا بودن میانگین سنی آنان و شاغل بودن آنان اشاره کرد. در این نوع گردشگری به جذابیت‌های فرهنگی از قبیل موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، ارکسترها، نمایشنامه‌ها، هنرهای دستی و معماری توجه می‌شود. علاوه بر موارد فوق آئین‌های سنتی نظیر؛ تعزیه و عزاداری‌ محرم و ... نیز از جذابیت‌های فرهنگی هستند.
ترشیز مجموعه‏ای جذاب برای گردشگری اجتماعی است. در توریسم اجتماعی گردشگران عمدتاً با هدف‏های اجتماعی، مردم شناسی، جامعه شناسی و انتقال آن مورد نظر است. دیدار از دوستان، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع جهانگردی اجتماعی بشمار می آیند. توریسم درمانی نیز شامل؛ افراد و گروه‏هایی هستند که برای استفاده از امکانات و تجهیزات پزشکی، تغییر آب و هوا، استفاده از آب‏های معدنی، گذران دوران نقاهت، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می¬کنند. گردشگری ترشیز از این منظر نیز دارای توانمندی است که متأسفانه مورد تغافل قرار گرفته است.
توریسم آموزشی فرهنگی نوعی دیگر از انواع گردشگری است که در آن؛ گردشگران برای آشنایی مواریث فرهنگی و هنری، آداب و رسوم، بناها و آثار تاریخی با هدف‏های آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی، به سفر می‏روند. این نوع توریسم در ترشیز بر روی کاغذ از اقبال خوبی برخوردار است ولی در عمل هنوز اندر خم یک کوچه‏ایم. ترشیز در حوزه توریسم بازرگانی و تجاری دارای توانمندی است. این حوزه مشتمل برسفرهایی است که افراد برای شرکت در بازار و نمایشگاه¬های کالا و صنایع و یا سرکشی و بازدید تأسیسات و کارخانه¬ها و نظایر آن انجام می دهند. وجود انواع مراکز خرید و جمعه بازار در نواحی شهری ترشیز برای بسط این نوع گردشگری قابل ملاحظه هستند.
کوهستان و نواحی دشت ترشیز چشم انتظار علاقمندان به گردشگری ورزشی هستند. توریسم ورزشی شامل هر نوع مسافرتی است که به منظور فعالیت‏های ورزشی باشد. این مسافرت‏ها ممکن است به صورت انفرادی یا دسته¬جمعی صورت گیرد. انواع ورزش‏های مربوط به کوه و کویرنوردی در این منطقه قابل انجام هستند. در بحث گردشگری طبیعت یا همان اکوتوریسم شاهد قابلیت‏های متنوعی در منطقه هستیم. حتی در بحث ژئوتوریسم نیز ترشیز قابل مطرح شدن در استان و کشور است. ژئوتوریسم نیازمند بهره گیری توریسم از علوم زمین، به ویژه جغرافیای طبیعی، زمین شناسی، ژئوفیزیک و سایر علوم طبیعی است. نگاهی به فرم کوهستان‏های ترشیز و بحث فسیل بیانگر اعتبار این نوع گردشگری در ترشیز است. اگر در ترشیز به بخش معدن و صنعت و صنایع تبدیلی بیش از پیش رسیدگی شود می‏توان به بسط گردشگری صنعتی امیدوار بود.
بعضی روستاهای شهرستان‏های منطقه قابلیت مطرح شدن به عنوان یک روستای نمونه در حوزه گردشگری را دارا می‏باشند. در گردشگری روستایی منابع فرهنگی، طبیعی و تاریخی نواحی روستایی به عنوان کالای فرهنگی گردشگری قابل عرضه‌اند. گردشگری روستایی موجب رشد اقتصادی، ایجاد تنوع و ثبات در اشتغال، پویایی تجارت و صنایع، گسترش فرصت‌هایی برای رشد درآمد به صورت فعالیت‌های چندگانه، ایجاد بازارهای جدید برای محصولات کشاورزی و گسترش مبنای اقتصاد منطقه می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصاد گردشگری روستایی رغبت‌بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری به علت کوچک بودن و تنوع و ساده بودن طرح‌ها است.
در سال‌های اخیر با توجه به گسترش زندگی شهرنشینی و ماشینی، بسیاری از اهالی تمایل دارند به محیط‌ های آرام با زندگی سنتی سفر کنند، در واقع این نوع گردشگری شباهتی هم به گردشگری بومی دارد. مردم به نواحی کشاورزی، دامداری می‌روند و مدتی را در آنجا اقامت می‌کنند و از نزدیک شاهد نحوۀ زندگی روستایی هستند. گسترش پدیده ویلاسازی در روستاها از این منظر قابل بررسی است. در گردشگری تشویقی شاهد سفر کارمندان، فروشندگان و یا نمایندگان و خانواده های آنها هستیم. هزینه آنها توسط شرکت یا موسسه تجاری به عنوان پاداش رسیدن به فروش مورد نظر و یا سایر اهداف و یا کارهای برجسته کارمندان و یا به عنوان محرکی در جهت رسیدن به اهداف آینده، تقبل شده است. ترشیز با توجه به انواع قابلیت‏ هایش توان تبدیل شدن به نقطه هدف برای این گردشگری را دارا می‏باشد. صنعت گردشگری کمکی مؤثر برای تبدیل ترشیز سنتی به ترشیز نوین است.

در پایان اگر مورد خاصی مد نظرتان هست بیان کنید؟
باید صنعت گردشگری به عنوان یکی از ارکان توسعه ترشیز به صورت جدی و نه شعاری پذیرفته شود. عصر جدید، را برخی عصر الکترونیک نام نهاده‌اند. تقریباً تمامی شرکت‌های گردشگری، هواپیمایی‌ها، آژانس‌های مسافرتی، اماکن تفریحی، تاریخی و ... در نقاط مختلف دنیا، دارای وب سایت و پست الکترونیک و ... می‌باشند و بدین طریق خود را به مردم مناطق مختلف کشور و حتی دنیا معرفی می‌نمایند. در ترشیز نیز همچون سایر نقاط باید از طریق اینترنت جاذبه‏ها معرفی شوند. متأسفانه هنوز بسیاری از علاقمندان به ترشیز اطلاعات مورد نیاز خود را نمی توانند از طریق اینترنت به دست اورند.گردشگری مجازی، حضور در سرزمین دیجیتالی وب، و مشاهده داده¬های صوتی، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ما است. دور ترشیز و دیدار از توانمندی‏های گردشگری آن با ابر متن‏های اینترنتی، با یک کلیک امکان پذیر است.